REPUBLIKA.CO.ID,JAKARTA -- Setelah khutbah Rasulullah, Bilal melantunkan adzan, kemudian iqomah maka Rasulullah mengimami sholat dzuhur dua rakaat, kemudian iqomah lagi lalu beliau sholat ashar dua rakaat. Tidak Ada sholat (sunnah) di antara keduanya.
Kemudian Rasulullah SAW mengendarai ontanya menuju tempat wukuf. Setiba di sana beliau memerintahkan ontanya untuk berdekam, lalu beliau mengahadap kiblat, dan wukuf hingga terbenam matahari.
Setalah cahaya kekuningan dan menghilang, beliau seraya membonceng Usamah berangkat ke Muzdalifah. Di sana beliau shalat Magrib Dan Isya dengan sekali adzan dan dua iqomah, beliau tidak bertasbih di antaranya sedikitpun.
Kemudian beliau tidur hingga terbit fajar (subuh), lalu beliau bangun dan shalat fajar ketika sudah masuk waktu solat. Kemudian beliau mengendarai Quswa hingga tiba di Masy'aril Haram. Lalu beliau menghadap kiblat, berdoa, bertakbir, tahlil. Beliau tetap di sana hingga hari mulai terang.
Sebelum terbit matahari, Rasulullah berangkat dari Muzdalifah ke Mina, kali ini beliau membonceng al-Fadhl bin Abbas. Ketika beliau tiba di lembah muhasir, beliau mempercepat sedikit, kemudian menempuh jalan tengah hingga tiba di Jumrah Kubra yang disebut dengan Jumrah Aqobah.
Kemudian Rasulullah melempar batu-batu kerikil sebanyak tujuh kali seraya bertakbir setiap kali lemparan. Setelah itu Rasulullah menuju tempat berkurban lalu beliau menyembelih enam puluh onta dengan tangannya. Kemudian dari hewan-hewan itu ada yang dimasak dan dimakan olehnya.
Setelah itu Rasulullah menuju Makkah. Pada tanggal 10 dzulhijjah (Hari Nahr), ketika waktu Dhuha telah tiba beliau berkhutbah lagi. Di antara isinya adalah sebagaimana yang beliau sampaikan pada khutbah Wada' di Arafah.
Kemudian pada Hari Tasyrik, beliau menetap di Mina, menunaikan manasik haji dan mengajarkan ajaran-ajaran agama, berzikir kepada Allah, menegakkan ajaran-ajaran Islam dan simbol-simbolnya. Beliau pun juga berkhutbah pada sebagian hari Tasyrik.
Pada Hari Nafar tsani yakni tanggal 13 Dzulhijjah, Rasulullah keluar dari Mina, setelah itu singgah di Bani Kinanah bin abtah beberapa hari. Kemudian beliau menuju Makkah untuk Thawaf Wada' dan beliau juga perintahkan para sahabatnya untuk thawaf Wada'.
Setelah selasai melaksanakan semua manasiknya, beliau menyerukan rombongan untuk kembali ke Madinah.